Türkçe Anlamdaşlar ve Karşıtanlamlılar Sözlüğü

Yusuf ÇOTUKSÖKEN

 

 

Doğru Türkçe için gerekli sözlükler

Doğan HIZLAN (Hürriyet), 22 Eylül 2012

 

 

 

 

 

ISBN:978-605-42220-53-3

Türkçe, 1. basım, Eylül 2012,

(16,5x24 m2), Enzo kitap kağıdı.                                  Yusuf ÇOTUKSÖKEN kitapları


Her sözcüğün tek, değişmez bir anlamı olsaydı, buna ek olarak anlamdaş sözcükler bulunmasaydı, daha iyi mi anlaşabilirdik? Belki anlaşabilirdik ya da anlaştığımızı sanırdık. Ama bu durum bizim dilimizi tekdüzeleştireceği, tatsızlaştıracağı gibi; dilin her türü gereksinmeyi, yeniliği karşılamaya yönelik yollarını tıkayacak, dilsel değişimi ve gelişimi sınırlandıracak, belki de durduracaktı.

Anlamdaşlık, iletişimde çeşitli bağlamlarda başvurulan bir anlam olayıdır. Bu, dilsel iletinin her yönüyle ve olabildiğince doğru algılanmasını sağlamakta; ayrıca kişisel biçem (üslup) oluşturma düşüncesine de dayanmaktadır. Karşıtanlamlılık ise, belirli karşılaştırma bağlamlarında başvurduğumuz başka bir anlam olayıdır.

Anlaşılacağı gibi, anlamdaşlık da, karşıtanlamlılık da anlam’a ilişkin durumlardır.

Benim böyle bir sözlük hazırlama düşüncem 40 yıl kadar öncesine gider; ortaöğretimde görevli olduğum yıllara… Ancak yazılması ve basılması (bu 2. Basımı) son birkaç on yıl içinde gerçekleşti. Her çalışmamda olduğu gibi, bunda da, daha önce bu konuda yayımlanmış kitaplardan yararlandım. Onları da kaynakça bölümünde gösterdim.

Türkçe Anlamdaşlar ve Karşıtanlamlılar Sözlüğü;

a) Her şeyden önce bir ‘karşılıklar kılavuzu’dur. Yer yer çağrışım alanına giren sözcükleri içeriyorsa da, tam bir çağrışım, öbür deyişle kavram alanı sözlüğü değildir. (Bu ayrı bir çalışmadır.)

b) Tam eşanlamlı ve bağlamsal eşanlamlı sözcüklerle, karşıtanlamlı sözcükleri içermektedir.

c) Bütün sözlüksel birimler abece düzeni içinde verildiği, hemen her bir anlamdaş ve karşıtanlamlı birim maddebaşında yer aldığı için kullanışlı bir kitaptır.

ç) Ölçünlü (standart) Türkiye Türkçesinin sözvarlığını içermektedir.

d) Dizelgede yerel ağızlardan ve özel dillerden pek az sözcük yer almıştır.

e) Deyimleri ve kalıpsözleri, şimdilik kapsamamaktadır.

f) Kimi sözcük önerilerini de kapsamaktadır: çekap: tümtanı, krematoryum: yakımevi, tsunami: depremdalga gibi. (Bunları biz türettik.)

Sözlük türü çalışmaların bir özelliği de yoruma bağlı olmasıdır. Bunun için çeşitli biçim ve içerikte sözlükler yayımlanmaktadır. Maddebaşı birimleriyle, tanımlarıyla, örneklendirmeleriyle, çokluk birbirine benzeyen, yer yer farklılık gösteren sözlükler… Bir de sözlük türü çalışmaların kimi eksik ve yanlışlarının bulunması da doğaldır.

Kitabı ikinci baskıya hazırlarken, yapı ve kurgusunda herhangi bir değişiklik yapmadık. Sadece sözvarlığına yeni eklemelerle yetindik. - Yusuf ÇOTUKSÖKEN



Yusuf Çotuksöken Kitapları ---> www.tdk.com.tr inceleyiniz                   şimdi satın al


İçindekiler

     Önsöz

Genel Bilgiler

Anlamdaşlık ve Anlamdaş Sözcükler

(Tam Eşanlamlılık.* Bağlamsal Eşanlamlılık)                                          

Karşıtanlamlılık ve Karşıtanlamlı Sözcükler

Sözlük

Seçme Kaynakça

Yazarımız


Akademik bilimsel ve üniveriste kitapları,  dilbilim kitapları...